پیپت آزمایشگاهی

پیپت ها معمولاً در دو نوع تولید می شوند: پیپت مدرج و پیپت حبابی (یا پیپت ژوژه). پیپت مدرج لوله شیشه ای تخت با نوک نازک تر است. در این نوع پیپت ، بدنه دستگاه با توجه به حجم های مختلف مدرج می شود و دقت دستگاه بستگی به کوچکترین واحد توزیع در بدنه دارد. در این نوع پیپت ها می توان حجم های متفاوت و مطلوبی را بسته به ظرفیت پیپت گرفت.
پیپت حبابی شامل یک لوله مسطح است که در وسط آن یک حباب و در بالا یک خط علامت گذاری وجود دارد. در این نوع پیپت ، بر خلاف پیپت پلکانی ، فقط مقدار مشخصی از حجم مشخص شده بر روی رگ قابل برداشتن است. پیپت ها برای ابزار دیگری به نام نیرو (یا پر کردن پیپت) استفاده می شوند. این دستگاه که در انتهای لوله پیپت بسته می شود ، با ایجاد خلا در داخل پیپت ، مایعات را به درون خود می کشاند. این پیپت ها در اندازه های 5 میلی لیتر و 10 میلی لیتر با فیلترهای مخصوص خود عرضه می شوند. این محصول در انواع و اندازه های مختلف موجود است. عملکرد لوله پیپت شامل پمپاژ مایعات به داخل پیپت است و اجازه می دهد تا مایع به صورت کنترل شده از لوله خارج شود. از پیپت برای انتقال مقدار کمی مایع از یک ظرف به ظرف دیگر استفاده می شود.

کاربرد پیپت

پیپت های حبابی در تجزیه و تحلیل حجمی استفاده می شوند. در صورت نیاز به حجم نمونه یا محلول معرف کمتر دقیق. لوله بالایی پیپت حبابی دارای یک مارک شبیه حلقه است که حجم کالیبره شده آن را نشان می دهد. پیپت ها برای ارائه حجم مشخص شده (TD یا Ex) کالیبره می شوند. با مکش (با دهان ، پروپیپت یا پمپ آب) مایعات کمی بالاتر از علامت کشیده می شوند و دهان لوله ای در نوک انگشت بسته می شود. دیواره بیرونی پیپت تمیز می شود و با کمی شل شدن انگشت اشاره ، مایع آزاد می شود تا به نقطه برسد. علامت باید به صورت مماسی در انتهای پایین منیسک مایع تشکیل شود. با برداشتن انگشت اشاره و خارج کردن مایع از لوله ، پیپت تخلیه می شود. پس از 15 ثانیه دیگر ، نوک پیپت به داخل دیواره داخلی کشیده می شود.

پیپت چگونه کار می‌کند؟ 

پیپت یکی از ابزارهای اساسی در آزمایشگاه‌ها برای انتقال دقیق حجم‌های مشخصی از مایعات است. در این مطلب، نحوه عملکرد پیپت و نکات مهم برای استفاده صحیح از آن را بررسی می‌کنیم.

مراحل استفاده از پیپت

1. بررسی اولیه: قبل از استفاده، پیپت را از نظر تمیزی، سالم بودن نوک آن و تطابق با حجم مورد نظر بررسی کنید.

2. جذب نمونه:

   • در پیپت‌های حبابدار، ابتدا نوک پیپت را داخل نمونه قرار دهید.

   • سپس با استفاده از پوآر (حباب لاستیکی)، هوا را به آرامی از پیپت خارج کنید تا مایع به داخل آن کشیده شود.

   • در پیپت‌های مدرج، می‌توانید از پیپت پرکن استفاده کنید.

3. تنظیم حجم:

   • پیپت را به صورت عمودی نگه دارید و سطح مایع را با خط نشان پیپت تنظیم کنید.

   • برای تنظیم دقیق‌تر، می‌توانید از یک قطره چکان استفاده کنید.

4. تخلیه محلول:

   • پیپت را بالای ظرف مقصد نگه دارید و نوک آن را به دیواره ظرف نزدیک کنید.

   • مایع را به آرامی از پیپت خارج کنید.

   • برای تخلیه کامل، می‌توانید چند ثانیه صبر کنید تا قطرات باقی‌مانده نیز خارج شوند.

5. تمیز کردن: پس از استفاده، پیپت را طبق دستورالعمل سازنده تمیز کنید.

نکات مهم برای استفاده از پیپت

• دما: پیپت و نمونه باید در دمای یکسان باشند تا حجم دقیق‌تری اندازه‌گیری شود.

• تیپ مناسب: از تیپ مناسب برای پیپت خود استفاده کنید.

• حرکت عمودی: پیپت را به صورت عمودی حرکت دهید تا از انتقال ناخواسته نمونه جلوگیری شود.

• فشار و سرعت ثابت: فشار و سرعت مکش و تخلیه باید ثابت باشد.

• توقف سریع: پس از مکش مایع، بلافاصله مکش را متوقف کنید.

• مرطوب کردن نوک: قبل از استفاده، نوک پیپت را با مایع مرطوب کنید.

نکات ایمنی

• از پیپت کردن با دهان خودداری کنید.

• هنگام کار با مواد شیمیایی خطرناک، از دستکش و عینک محافظ استفاده کنید.

انواع پیپت

انواع پیپت آزمایشگاهی

پیپت‌ها با توجه به نوع کاربری و دقت مورد نیاز، در انواع مختلفی ساخته می‌شوند:

1. پیپت میکرو: این نوع پیپت برای برداشتن و انتقال حجم‌های بسیار کم از مایعات (در حد میکرولیتر) استفاده می‌شود و بیشتر در آزمایشگاه‌های زیست‌شناسی و بیوشیمی کاربرد دارد.

2. پیپت پاستور: این پیپت‌ها برای انتقال حجم‌های کم و غیراستاندارد از مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرند و بیشتر در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی کاربرد دارند. پیپت‌های پاستور در دو نوع شیشه‌ای و پلاستیکی موجود هستند.

3. پیپت Positive displacement: این پیپت‌ها از جنس پلاستیک ساخته شده‌اند و برای جابجایی مایعات فرار و چسبناک مانند DNA و RNA و جلوگیری از آلودگی نمونه‌ها مناسب هستند.

4. پیپت حجمی (ژوژه یا حبابدار): این پیپت‌ها به دلیل کالیبره شدن، برای انتقال حجم دقیق و مشخصی از مایعات استفاده می‌شوند و بیشتر در آزمایشگاه‌های شیمی کاربرد دارند.

5. پیپت مدرج (ساده): این پیپت‌ها دارای دو نوع موهر و سرولوژیک هستند و برای انتقال محلول از ظرفی به ظرف دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. دقت این پیپت‌ها حدود 0.5 تا 1% حجم کل است.

پیپت مدرج

پیپت یکی از وسایل شیشه‌ای یا پلاستیکی پرکاربرد در آزمایشگاه‌ها است که برای برداشتن و انتقال حجم مشخصی از مایعات با دقت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله در آزمایشگاه‌های شیمی، دارویی، زیست‌شناسی و مراکز تحقیقاتی کاربرد فراوانی دارد.

کاربرد پیپت آزمایشگاهی

پیپت‌ها به دلیل دقت بالا در اندازه‌گیری حجم مایعات، در بسیاری از آزمایش‌ها و تحقیقاتی که نیاز به دقت بالا در مقدار مواد دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله کاربردهای پیپت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انتقال حجم دقیق از محلول‌ها

• تهیه محلول‌های با غلظت مشخص

• انجام آزمایش‌های کمی

• برداشتن نمونه‌های دقیق برای آزمایش‌های مختلف

نحوه کار با پیپت

1. پیپت را به صورت عمود از قسمت بالای خط نشانه نگه دارید. (در پیپت‌های حبابدار، از قسمت حباب نگیرید، زیرا گرمای دست باعث تغییر کالیبراسیون پیپت می‌شود.)

2. پیپت را به صورت عمود درون محلول قرار دهید و با استفاده از پوآر، آن را از مایع پر کنید. (خط نشان پیپت باید عمود باشد.)

3. پیپت پر شده را بالای ظرف مورد نظر نگه دارید و با استفاده از شیر خروج مایع پوآر، محلول را درون ظرف بریزید.

4. نوک پیپت را به دیواره ظرف بمالید تا آخرین قطره مایع نیز خارج شود. (مایع باقی‌مانده در پیپت را با فوت کردن خارج نکنید، زیرا این مقدار از قبل محاسبه و در خطای پیپت در نظر گرفته شده است.)

نکات مهم در استفاده از پیپت

• از دهان برای پیپت کردن محلول‌ها استفاده نکنید و از پوآر یا حباب مخصوص استفاده کنید. (در صورت استفاده از دهان، حتماً از پنبه در قسمت دهانه پیپت استفاده کنید تا از ورود مایع به دهان جلوگیری شود.)

• پیپت را به صورت عمود نگه دارید.

• از فوت کردن در داخل پیپت برای خروج مایعات خودداری کنید.

• هنگام استفاده از مواد سمی و خطرناک، نکات ایمنی را رعایت کنید.

• به حجم‌های مختلف پیپت که با رنگ‌های مختلف مشخص شده‌اند، توجه کنید.

جدول کدبندی رنگی پیپت

نحوه نگهداری از پیپت

• پیپت را هر روز با شوینده و محلول مناسب تمیز کنید. (مراقب باشید که نوک پیپت نشکند و ترک برندارد، زیرا در این صورت دقت آن از بین می‌رود.)

• پیپت‌ها را مطابق دستورالعمل سازنده استریل کنید. (برخی از پیپت‌ها در دمای 121 درجه سانتی‌گراد و برخی دیگر پس از جدا شدن قطعات استریل می‌شوند.)

• در صورت استفاده از پیپت برای جابجایی مواد مضر و خورنده، قبل از استفاده مجدد، آن را کاملاً تمیز، استریل و در صورت لزوم از مراحل کاری حذف کنید.