اسم اجزای ست سرم

ست سرم یکی از پرکاربردترین ابزارهای پزشکی است که برای تزریق مایعات و داروها به صورت وریدی استفاده می‌شود. این وسیله حیاتی در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و حتی مراقبت‌های خانگی نقش مهمی در انتقال سریع و ایمن مواد مغذی، داروها و مایعات به بدن بیمار ایفا می‌کند. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که ست سرم از چه اجزایی تشکیل شده و هر کدام چه وظیفه‌ای دارند؟ در این مقاله، به‌طور کامل و جامع به معرفی اسم اجزای ست سرم، کاربردهای آن‌ها و نکات مهم در استفاده از این ابزار پزشکی می‌پردازیم.

ست سرم چیست؟

پیش از اینکه به سراغ اجزای ست سرم برویم، بهتر است ابتدا با تعریف این ابزار آشنا شویم. ست سرم (Infusion Set) مجموعه‌ای از قطعات است که به‌عنوان رابطی بین کیسه سرم (حاوی مایعات یا دارو) و ورید بیمار عمل می‌کند. این ابزار به‌ویژه در مواقعی که نیاز به تزریق حجم زیادی از مایعات یا داروهای رقیق‌شده باشد، استفاده می‌شود. تزریق وریدی از طریق ست سرم سریع‌تر از سایر روش‌ها (مانند تزریق زیرپوستی یا عضلانی) است، زیرا مستقیماً وارد جریان خون می‌شود.

چرا شناخت اجزای ست سرم مهم است؟

درک اجزای ست سرم نه‌تنها برای پرستاران و پزشکان، بلکه برای افرادی که در خانه از بیماران مراقبت می‌کنند، ضروری است. شناخت دقیق این قطعات به استفاده صحیح، جلوگیری از خطاها و افزایش ایمنی بیمار کمک می‌کند. حالا بیایید به سراغ اسم و توضیح هر یک از اجزای ست سرم برویم.

اسم اجزای ست سرم و توضیحات کامل

1. اسپایک (Spike) یا میخ

• وظیفه: اسپایک بخش تیز و پلاستیکی ست سرم است که برای سوراخ کردن کیسه سرم و اتصال آن به ست استفاده می‌شود.

• جنس: معمولاً از پلاستیک مقاوم مانند آکریلونیتریل بوتادین استایرن (ABS) ساخته می‌شود.

• ویژگی‌ها: این قطعه دارای دو کانال است؛ یکی برای انتقال مایع به داخل ست و دیگری برای ورود هوا (در مدل‌های تهویه‌دار). کانال هوا از جمع شدن کیسه سرم جلوگیری می‌کند.

• نکته مهم: اسپایک باید به‌گونه‌ای طراحی شود که از ورود آلودگی به مایع جلوگیری کند.

2. محفظه قطره (Drip Chamber) یا اتاقک چکه

• وظیفه: محفظه قطره جایی است که مایع از کیسه سرم وارد آن شده و به‌صورت قطره‌قطره به لوله منتقل می‌شود. این بخش به پرستار امکان می‌دهد سرعت تزریق را تنظیم کند.

• جنس: از پلاستیک شفاف و انعطاف‌پذیر ساخته می‌شود تا مشاهده قطرات آسان باشد.

• کاربرد: پرستاران با شمارش تعداد قطرات در دقیقه (مثلاً 20 قطره = 1 میلی‌لیتر در ست‌های استاندارد) سرعت تزریق را کنترل می‌کنند.

• نکته: محفظه باید همیشه تا نصف پر باشد تا شمارش قطرات دقیق انجام شود.

3. لوله ست سرم (Tubing)

• وظیفه: لوله پلاستیکی شفاف و منعطاف‌پذیر، مسیر انتقال مایع از محفظه قطره به ورید بیمار را فراهم می‌کند.

• جنس: از پلی‌وینیل کلراید (PVC) پزشکی ساخته می‌شود.

• طول: معمولاً بین 150 تا 180 سانتی‌متر است تا امکان اتصال راحت به بیمار را فراهم کند.

• ویژگی‌ها: باید بدون نشتی و مقاوم در برابر فشار باشد.

4. گیره غلطکی (Roller Clamp)

• وظیفه: گیره غلطکی برای تنظیم سرعت جریان مایع یا قطع کامل آن استفاده می‌شود.

• جنس: پلاستیک مقاوم.

• کاربرد: با چرخاندن غلطک به بالا یا پایین، می‌توان جریان مایع را کم یا زیاد کرد.

• نکته مهم: قبل از اتصال ست به کیسه سرم، باید گیره بسته باشد تا از ورود هوا به لوله جلوگیری شود.

5. گیره اسلایدی (Slide Clamp)

• وظیفه: این گیره برای توقف کامل جریان مایع به‌کار می‌رود.

• جنس: پلاستیک.

• ویژگی‌ها: برخلاف گیره غلطکی که سرعت را تنظیم می‌کند، گیره اسلایدی جریان را به‌طور کامل قطع می‌کند.

• نکته: این قطعه در همه ست‌های سرم وجود ندارد و استفاده از آن اختیاری است.

6. درگاه تزریق (Injection Port) یا پورت

• وظیفه: درگاه تزریق محلی است که می‌توان داروهای اضافی را به مایع موجود در ست اضافه کرد.

• جنس: معمولاً از لاستیک طبیعی یا مواد بدون لاتکس ساخته می‌شود.

• موقعیت: ممکن است روی لوله ست یا کیسه سرم قرار داشته باشد.

• کاربرد: برای تزریق داروهای خاص بدون نیاز به تعویض کیسه سرم استفاده می‌شود.

7. فیلتر (Filter)

• وظیفه: فیلتر ذرات احتمالی موجود در مایع (مانند گرد و غبار یا باکتری‌ها) را حذف می‌کند.

• جنس: از پلی‌پروپیلن با منافذ 15 تا 18 میکرون.

• کاربرد: در ست‌های فیلتردار برای جلوگیری از ورود آلودگی به خون بیمار استفاده می‌شود.

• نکته: فیلتر در برخی ست‌ها وجود ندارد، اما در موارد حساس مانند تزریق به کودکان ضروری است.

8. ایرونت (Air Vent) یا دریچه هوا

• وظیفه: ایرونت اجازه ورود هوای استریل به کیسه سرم را می‌دهد تا از ایجاد خلأ و جمع شدن کیسه جلوگیری کند.

• موقعیت: معمولاً در اسپایک یا نزدیک محفظه قطره قرار دارد.

• کاربرد: در ست‌های تهویه‌دار استفاده می‌شود و برای کیسه‌های پلاستیکی سخت یا بطری‌های شیشه‌ای مناسب است.

• نکته: در ست‌های بدون تهویه، این قطعه وجود ندارد.

9. کانکتور (Connector)

• وظیفه: کانکتور انتهای ست سرم را به آنژیوکت یا سوزن پروانه‌ای (اسکالپ وین) متصل می‌کند.

• جنس: پلاستیک با طراحی استاندارد (معمولاً شیب 6%).

• ویژگی‌ها: باید اتصال محکم و بدون نشتی ایجاد کند.

• کاربرد: نقطه اتصال نهایی به ورید بیمار است.

10. پروتکتور (Protector) یا محافظ

• وظیفه: از اسپایک و کانکتور در برابر آلودگی قبل از استفاده محافظت می‌کند.

• جنس: پلاستیک یک‌بارمصرف.

• کاربرد: قبل از اتصال ست به کیسه یا بیمار، پروتکتور برداشته می‌شود.

انواع ست سرم و تفاوت اجزای آن‌ها

ست سرم‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام اجزای متفاوتی دارند:

• ست سرم ساده: شامل اجزای اصلی مانند اسپایک، محفظه قطره، لوله و گیره غلطکی است.

• ست سرم فیلتردار: دارای فیلتر برای تزریق ایمن‌تر.

• ست سرم تهویه‌دار: مجهز به ایرونت برای استفاده با کیسه‌های سخت.

• ست سرم بدون تهویه: مناسب کیسه‌های پلاستیکی انعطاف‌پذیر.

نحوه استفاده از ست سرم و نقش اجزا

1. اتصال اسپایک: اسپایک را به کیسه سرم وصل کنید.

2. پر کردن محفظه قطره: کیسه را آویزان کرده و محفظه را تا نصف پر کنید.

3. تنظیم جریان: با گیره غلطکی سرعت قطرات را تنظیم کنید.

4. اتصال به بیمار: کانکتور را به آنژیوکت یا اسکالپ وین متصل کنید.

5. اضافه کردن دارو: از درگاه تزریق برای تزریق داروهای اضافی استفاده کنید.

نکات مهم در استفاده از اجزای ست سرم

• هواگیری: قبل از اتصال به بیمار، مطمئن شوید هیچ حباب هوایی در لوله وجود ندارد.

• استریل بودن: تمامی اجزا باید استریل و یک‌بارمصرف باشند.

• تنظیم دقیق: گیره غلطکی را با دقت تنظیم کنید تا سرعت تزریق مطابق دستور پزشک باشد.

• بررسی فیلتر: در صورت استفاده از ست فیلتردار، از سالم بودن فیلتر مطمئن شوید.

مزایای استفاده از ست سرم

• سرعت بالا: تزریق مستقیم به خون، اثربخشی سریع‌تری دارد.

• کنترل دقیق: اجزای تنظیم‌کننده مانند گیره غلطکی، دقت تزریق را افزایش می‌دهند.

• انعطاف‌پذیری: با درگاه تزریق، امکان افزودن داروهای مختلف وجود دارد.

جمع‌بندی

ست سرم با اجزای مختلفی مانند اسپایک، محفظه قطره، لوله، گیره‌ها، فیلتر و کانکتور، ابزاری حیاتی در پزشکی مدرن است. هر یک از این قطعات نقش مشخصی در انتقال ایمن و مؤثر مایعات و داروها به بدن بیمار دارند. شناخت دقیق اسم اجزای ست سرم و کاربردهای آن‌ها نه‌تنها به کادر درمان، بلکه به افرادی که در خانه از بیماران مراقبت می‌کنند، کمک می‌کند تا بهترین نتیجه را از این ابزار بگیرند.