بهترین بی حس کننده دندان

دندان‌پزشکی به‌عنوان یکی از شاخه‌های مهم علوم پزشکی، همواره با چالش مدیریت درد و اضطراب بیماران روبرو بوده است. استفاده از بی‌حس‌کننده‌ها در این حوزه نه‌تنها برای کاهش درد و ناراحتی بیماران ضروری است، بلکه به دندان‌پزشکان امکان می‌دهد تا با دقت و آرامش بیشتری به انجام درمان‌های پیچیده بپردازند. بی‌حس‌کننده‌های موضعی، که امروزه به‌طور گسترده در مطب‌های دندان‌پزشکی استفاده می‌شوند، طیف وسیعی از گزینه‌ها را شامل می‌شوند که هر یک ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. این مقاله با هدف بررسی علمی و کاربردی انواع بی‌حس‌کننده‌های دندانی، به شناسایی بهترین گزینه‌ها بر اساس کارایی، ایمنی و شرایط بیمار می‌پردازد.

درد یکی از اصلی‌ترین موانع روانی و جسمانی در درمان‌های دندان‌پزشکی است. پیش از اختراع بی‌حس‌کننده‌های موضعی در قرن نوزدهم، بسیاری از بیماران به دلیل ترس از درد از مراجعه به دندان‌پزشک خودداری می‌کردند. امروزه، با پیشرفت علم داروسازی و تکنولوژی، بی‌حس‌کننده‌ها به ابزاری حیاتی تبدیل شده‌اند که تجربه بیمار را بهبود می‌بخشند و کارایی درمان را افزایش می‌دهند. بی‌حس‌کننده‌های موضعی با مسدود کردن موقت هدایت سیگنال‌های عصبی در ناحیه مورد نظر، امکان انجام اقداماتی نظیر پر کردن دندان، عصب‌کشی، کشیدن دندان و جراحی‌های پیچیده‌تر را بدون درد فراهم می‌کنند.

انواع بی‌حس‌کننده‌های موضعی در دندان‌پزشکی

بی‌حس‌کننده‌های موضعی مورد استفاده در دندان‌پزشکی به دو دسته اصلی آمیدی و استری تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی بر اساس ساختار شیمیایی آن‌ها صورت می‌گیرد و هر کدام ویژگی‌های متفاوتی دارند که در ادامه بررسی می‌شوند:

1. بی‌حس‌کننده‌های آمیدی

بی‌حس‌کننده‌های آمیدی، مانند لیدوکائین، آرتیکائین، مپی‌واکائین و بوپی‌واکائین، به دلیل پایداری شیمیایی، مدت اثر طولانی‌تر و خطر کمتر واکنش‌های آلرژیک، امروزه پرکاربردترین گزینه‌ها در دندان‌پزشکی هستند. این ترکیبات با نفوذ به غشای عصبی و مسدود کردن کانال‌های سدیمی، از انتقال سیگنال‌های درد جلوگیری می‌کنند.

• لیدوکائین: لیدوکائین به‌عنوان یکی از رایج‌ترین بی‌حس‌کننده‌ها شناخته می‌شود. این ماده با فرمولاسیون ۲٪ همراه با اپی‌نفرین (به‌عنوان منقبض‌کننده عروق) معمولاً برای بی‌حسی موضعی در درمان‌های عمومی استفاده می‌شود. زمان شروع اثر آن سریع (حدود ۲ تا ۵ دقیقه) و مدت اثر آن بین ۱ تا ۲ ساعت است.

• آرتیکائین: آرتیکائین، که اغلب با غلظت ۴٪ عرضه می‌شود، به دلیل قدرت نفوذ بالا و اثربخشی در بی‌حسی عصب‌های فک پایین (که بی‌حسی آن‌ها چالش‌برانگیز است)، در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این ماده برای جراحی‌های پیچیده‌تر توصیه می‌شود.

• بوپی‌واکائین: این بی‌حس‌کننده به دلیل مدت اثر طولانی (تا ۸ ساعت) برای مواردی که نیاز به بی‌حسی طولانی‌مدت دارند، مانند جراحی‌های گسترده، استفاده می‌شود. با این حال، به دلیل سمیت احتمالی بیشتر، با احتیاط تجویز می‌شود.

2. بی‌حس‌کننده‌های استری

بی‌حس‌کننده‌های استری، مانند پروکائین و تتراکائین، در گذشته کاربرد بیشتری داشتند، اما امروزه به دلیل احتمال بالاتر واکنش‌های آلرژیک و مدت اثر کوتاه‌تر، کمتر استفاده می‌شوند. این ترکیبات بیشتر در مواردی که بیمار به آمیدها حساسیت دارد، به کار می‌روند.

معیارهای انتخاب بهترین بی‌حس‌کننده

انتخاب بهترین بی‌حس‌کننده به عوامل متعددی بستگی دارد که باید به‌دقت مورد ارزیابی قرار گیرند:

1. سرعت شروع اثر

سرعت شروع اثر برای کاهش اضطراب بیمار و تسریع فرآیند درمان اهمیت دارد. آرتیکائین و لیدوکائین به دلیل شروع اثر سریع (کمتر از ۵ دقیقه) در این زمینه برتری دارند.

2. مدت اثر

مدت زمان بی‌حسی باید با نوع درمان هم‌خوانی داشته باشد. برای درمان‌های کوتاه‌مدت، لیدوکائین کافی است، در حالی که برای جراحی‌های طولانی، بوپی‌واکائین مناسب‌تر است.

3. ایمنی و عوارض جانبی

ایمنی بی‌حس‌کننده یکی از مهم‌ترین معیارهاست. لیدوکائین به دلیل پروفایل ایمنی بالا و عوارض جانبی اندک (در صورت استفاده صحیح) اغلب به‌عنوان گزینه استاندارد شناخته می‌شود. آرتیکائین نیز ایمن است، اما در برخی موارد نادر ممکن است با پارستزی (احساس گزگز طولانی‌مدت) همراه باشد.

4. شرایط بیمار

سن، وضعیت سلامتی (مانند بیماری‌های قلبی یا کبدی)، و سابقه آلرژی بیمار در انتخاب بی‌حس‌کننده تأثیرگذار است. برای بیماران با مشکلات قلبی، استفاده از بی‌حس‌کننده‌های بدون اپی‌نفرین (مانند مپی‌واکائین ۳٪) توصیه می‌شود.

مقایسه لیدوکائین و آرتیکائین: کدام بهترین است؟

لیدوکائین و آرتیکائین به‌عنوان دو بی‌حس‌کننده پرکاربرد، اغلب موضوع بحث‌های علمی هستند. لیدوکائین به دلیل سابقه طولانی استفاده، دسترسی آسان و هزینه کمتر، گزینه‌ای استاندارد است. این ماده برای اکثر درمان‌های روتین، از جمله پر کردن و عصب‌کشی، کافی است. از سوی دیگر، آرتیکائین به دلیل قدرت نفوذ بالاتر و اثربخشی در بی‌حسی عصب آلوئولار تحتانی (که در فک پایین قرار دارد)، برای مواردی که بی‌حسی عمیق‌تر نیاز است، ارجحیت دارد.

مطالعات نشان داده‌اند که آرتیکائین در بی‌حسی فک پایین تا ۲۰٪ مؤثرتر از لیدوکائین است، اما خطر عوارض عصبی (مانند پارستزی) در آن کمی بیشتر گزارش شده است. از این رو، انتخاب بین این دو به نوع درمان، تجربه دندان‌پزشک و شرایط بیمار بستگی دارد.

فرم‌های مختلف بی‌حس‌کننده‌ها

بی‌حس‌کننده‌ها به‌صورت تزریقی (آمپول)، ژل، اسپری و پماد در دسترس هستند. آمپول‌ها برای بی‌حسی عمیق‌تر استفاده می‌شوند، در حالی که ژل‌ها و اسپری‌ها (مانند لیدوکائین موضعی) برای بی‌حسی سطحی لثه پیش از تزریق یا در درمان‌های ساده‌تر کاربرد دارند. انتخاب فرم مناسب به نوع روش درمانی و سطح درد مورد انتظار بستگی دارد.

عوارض جانبی و مدیریت آن‌ها

هرچند بی‌حس‌کننده‌ها ایمن هستند، اما ممکن است عوارضی نظیر حساسیت، افزایش ضربان قلب (به دلیل اپی‌نفرین)، یا سمیت سیستمیک (در صورت دوز بیش از حد) ایجاد کنند. مدیریت این عوارض شامل ارزیابی دقیق بیمار پیش از تزریق، استفاده از دوز مناسب و نظارت بر علائم حیاتی است.

تاریخچه استفاده از بی‌حس‌کننده‌ها در دندان‌پزشکی

برای درک بهتر جایگاه بی‌حس‌کننده‌های امروزی، نگاهی به تاریخچه آن‌ها ضروری است. پیش از کشف بی‌حس‌کننده‌های موضعی، دندان‌پزشکان برای کاهش درد بیماران از روش‌های ابتدایی مانند استفاده از الکل، یخ یا حتی فشار فیزیکی بهره می‌بردند که اغلب ناکارآمد و ناراحت‌کننده بود. در اواخر قرن هجدهم، کشف اثرات بی‌حسی کوکائین توسط کارل کولر (Karl Koller) در سال ۱۸۸۴ نقطه عطفی در پزشکی و دندان‌پزشکی ایجاد کرد. کولر، که یک چشم‌پزشک اتریشی بود، دریافت که کوکائین می‌تواند اعصاب را بی‌حس کند و این یافته به‌سرعت در دندان‌پزشکی نیز به کار گرفته شد.با این حال، کوکائین به دلیل عوارض جانبی شدید (مانند اعتیاد و سمیت) و ناپایداری شیمیایی، به‌تدریج کنار گذاشته شد. در سال ۱۹۰۴، پروکائین (با نام تجاری نووکائین) توسط آلفرد آینهورن (Alfred Einhorn) معرفی شد که به‌عنوان اولین بی‌حس‌کننده موضعی مصنوعی، جایگزین ایمن‌تری برای کوکائین بود. این ماده، که از گروه استری‌ها بود، تا دهه‌ها استاندارد طلایی بی‌حسی در دندان‌پزشکی باقی ماند. در دهه ۱۹۴۰، با معرفی لیدوکائین توسط نیلز لوفگرن (Nils Löfgren)، گروه آمیدها وارد عرصه شدند و به دلیل پایداری، اثربخشی و ایمنی بالاتر، به‌تدریج جایگزین استری‌ها شدند. از آن زمان تاکنون، نوآوری‌های متعددی مانند آرتیکائین و فرمولاسیون‌های پیشرفته‌تر، این حوزه را متحول کرده‌اند.

مکانیسم اثر фармакولوژیکی بی‌حس‌کننده‌های موضعی

بی‌حس‌کننده‌های موضعی از طریق مسدود کردن هدایت عصبی عمل می‌کنند و این فرآیند به‌طور خاص با تأثیر بر کانال‌های سدیمی غشای عصبی انجام می‌شود. اعصاب مسئول انتقال سیگنال‌های درد، از طریق پتانسیل عمل (Action Potential) کار می‌کنند که توسط ورود یون‌های سدیم به داخل سلول عصبی ایجاد می‌شود. بی‌حس‌کننده‌ها با اتصال به بخش داخلی کانال‌های سدیمی وابسته به ولتاژ، از ورود این یون‌ها جلوگیری می‌کنند و در نتیجه، انتشار سیگنال درد متوقف می‌شود.

تفاوت آمیدها و استری‌ها در фармакولوژی

• آمیدها: این ترکیبات در کبد توسط آنزیم‌های سیتوکروم P450 متابولیزه می‌شوند و نیمه‌عمر طولانی‌تری دارند. به همین دلیل، مدت اثر آن‌ها پایدارتر است و خطر تجمع در بدن کمتر است.

• استری‌ها: این مواد توسط آنزیم کولین‌استراز پلاسما تجزیه می‌شوند و متابولیت‌هایی مانند پاراآمینوبنزوئیک اسید (PABA) تولید می‌کنند که می‌تواند عامل واکنش‌های آلرژیک باشد. این تفاوت متابولیکی دلیل اصلی کاهش استفاده از استری‌ها در دندان‌پزشکی مدرن است.

نقش منقبض‌کننده‌های عروق

اغلب بی‌حس‌کننده‌ها (مانند لیدوکائین ۲٪ با اپی‌نفرین ۱:۱۰۰۰۰۰) همراه با منقبض‌کننده‌های عروق تجویز می‌شوند. اپی‌نفرین با تنگ کردن عروق خونی در محل تزریق، جذب سیستمیک بی‌حس‌کننده را کاهش می‌دهد و مدت اثر آن را افزایش می‌دهد. این ویژگی به‌ویژه در نواحی پرخون مانند دهان مفید است، اما در بیماران با فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی باید با احتیاط استفاده شود.

مطالعات بالینی و شواهد علمی

مطالعات بالینی متعددی برای مقایسه اثربخشی و ایمنی بی‌حس‌کننده‌ها انجام شده‌اند که نتایج آن‌ها به انتخاب بهترین گزینه کمک می‌کند:

• مقایسه لیدوکائین و آرتیکائین: یک مطالعه منتشرشده در Journal of Oral and Maxillofacial Surgery (2018) نشان داد که آرتیکائین ۴٪ در بی‌حسی عصب آلوئولار تحتانی (Inferior Alveolar Nerve) موفقیت ۸۸٪ داشته، در حالی که این رقم برای لیدوکائین ۲٪ حدود ۷۰٪ بوده است. این برتری به دلیل نفوذپذیری بالاتر آرتیکائین در بافت‌های متراکم فک پایین است.

• عوارض جانبی: تحقیق دیگری در British Dental Journal (2020) گزارش داد که پارستزی (بی‌حسی یا گزگز طولانی‌مدت) در آرتیکائین با نرخ ۱ در ۱۰۰۰ تزریق رخ می‌دهد، در حالی که این عارضه در لیدوکائین نادرتر است. این یافته نشان می‌دهد که اگرچه آرتیکائین مؤثرتر است، اما انتخاب آن باید با احتیاط بیشتری انجام شود.

• بوپی‌واکائین در جراحی: مطالعه‌ای در Dental Clinics of North America (2019) تأیید کرد که بوپی‌واکائین به دلیل مدت اثر طولانی (تا ۸ ساعت) برای جراحی‌های پیچیده فک و صورت مناسب است، اما خطر سمیت قلبی آن در دوزهای بالا نیاز به نظارت دقیق دارد.

این شواهد علمی نشان می‌دهند که هیچ بی‌حس‌کننده‌ای به‌طور مطلق بهترین نیست، بلکه انتخاب باید بر اساس نیازهای خاص درمان و بیمار صورت گیرد.

توصیه‌های عملی برای دندان‌پزشکان

دندان‌پزشکان به‌عنوان تصمیم‌گیرندگان اصلی در استفاده از بی‌حس‌کننده‌ها، باید رویکردی مبتنی بر علم و تجربه اتخاذ کنند. در ادامه، توصیه‌های عملی برای استفاده بهینه ارائه می‌شود:

1. ارزیابی بیمار

پیش از تزریق، تاریخچه پزشکی بیمار (شامل آلرژی، بیماری‌های سیستمیک و داروهای مصرفی) باید بررسی شود. برای مثال، بیماران تحت درمان با بتابلوکرها ممکن است به اپی‌نفرین حساسیت نشان دهند و نیاز به بی‌حس‌کننده بدون منقبض‌کننده عروق داشته باشند.

2. تکنیک تزریق

تکنیک صحیح تزریق (مانند تزریق آرام و استفاده از سوزن‌های نازک‌تر) می‌تواند درد اولیه را کاهش دهد و اثربخشی بی‌حس‌کننده را افزایش دهد. برای بی‌حسی عصب آلوئولار تحتانی، تزریق در نزدیکی فورامن مندیبل با زاویه مناسب ضروری است.

3. دوز ایمن

رعایت حداکثر دوز مجاز برای هر بی‌حس‌کننده حیاتی است. به‌عنوان مثال، حداکثر دوز لیدوکائین ۴.۴ میلی‌گرم بر کیلوگرم (با اپی‌نفرین) و آرتیکائین ۷ میلی‌گرم بر کیلوگرم است. استفاده از کارپول‌های استاندارد و محاسبه دقیق دوز از خطای انسانی جلوگیری می‌کند.

4. مدیریت اضطراب بیمار

پیش از تزریق، استفاده از بی‌حس‌کننده‌های موضعی سطحی (مانند ژل لیدوکائین) و برقراری ارتباط آرام‌بخش با بیمار می‌تواند تجربه او را بهبود ببخشد و همکاری او را افزایش دهد.

5. آمادگی برای عوارض

دندان‌پزشکان باید برای مدیریت عوارض نادر مانند سمیت سیستمیک (علائم آن شامل سرگیجه، تشنج یا افت فشار خون است) آماده باشند. داشتن کیت اضطراری با داروهایی مانند اپی‌نفرین و اکسیژن در مطب ضروری است.

نوآوری‌های آینده در بی‌حس‌کننده‌ها

آینده بی‌حس‌کننده‌های دندانی به سمت توسعه موادی با عوارض کمتر، شروع اثر سریع‌تر و مدت اثر قابل تنظیم پیش می‌رود. پژوهش‌هایی در حال انجام است که نانوذرات را برای انتقال هدفمند بی‌حس‌کننده به عصب‌ها به کار می‌برند، که می‌تواند دوز مورد نیاز را کاهش دهد و خطر سمیت را به حداقل برساند. همچنین، بی‌حس‌کننده‌های غیرتزریقی (مانند اسپری‌های پیشرفته یا پچ‌های بی‌حسی) در حال توسعه هستند که می‌توانند جایگزین سوزن شوند و ترس بیماران را کاهش دهند.

تأثیرات روانی بی‌حس‌کننده‌ها بر بیماران

یکی از جنبه‌های کمتر مورد توجه در استفاده از بی‌حس‌کننده‌ها، تأثیرات روانی آن‌ها بر بیماران است. ترس از دندان‌پزشکی (Dental Anxiety) در بسیاری از افراد شایع است و بی‌حس‌کننده‌ها نقش مهمی در کاهش این اضطراب ایفا می‌کنند. تجربه بی‌دردی نه‌تنها به بیمار آرامش می‌بخشد، بلکه اعتماد او به دندان‌پزشک را تقویت می‌کند و احتمال همکاری در جلسات بعدی را افزایش می‌دهد.

1. کاهش ترس و اضطراب

مطالعات روان‌شناختی نشان داده‌اند که بیمارانی که بی‌حسی مؤثری را تجربه می‌کنند، کمتر دچار حملات اضطرابی یا فوبیای دندان‌پزشکی می‌شوند. برای مثال، استفاده از بی‌حس‌کننده‌هایی با شروع اثر سریع (مانند آرتیکائین) می‌تواند زمان انتظار بیمار برای احساس بی‌حسی را کاهش دهد و از ایجاد تنش روانی جلوگیری کند. در مقابل، تأخیر در شروع اثر یا بی‌حسی ناکافی می‌تواند اعتماد بیمار را تضعیف کند و تجربه منفی در ذهن او ثبت کند.

2. احساس کنترل و راحتی

بی‌حس‌کننده‌های موضعی به بیمار این امکان را می‌دهند که در طول درمان بیدار بماند، اما دردی احساس نکند، که حس کنترل بر موقعیت را به او بازمی‌گرداند. این موضوع به‌ویژه برای بیمارانی که از بیهوشی عمومی می‌ترسند، اهمیت دارد. همچنین، بی‌حس‌کننده‌های سطحی (مانند ژل لیدوکائین) که پیش از تزریق استفاده می‌شوند، احساس سوزش اولیه سوزن را کاهش می‌دهند و تجربه‌ای آرام‌تر ایجاد می‌کنند.

3. عوارض روانی نادر

در موارد نادر، بیماران ممکن است پس از تزریق بی‌حس‌کننده به دلیل اثرات اپی‌نفرین (مانند تپش قلب یا لرزش) احساس وحشت کنند. این واکنش‌ها معمولاً کوتاه‌مدت هستند، اما دندان‌پزشک باید با توضیح فرآیند و اطمینان‌بخشی به بیمار، این اثرات را مدیریت کند.

جنبه‌های اقتصادی و هزینه‌های بی‌حس‌کننده‌ها

هزینه بی‌حس‌کننده‌ها یکی از عوامل کلیدی در تصمیم‌گیری دندان‌پزشکان و بیماران است، به‌ویژه در سیستم‌های درمانی که هزینه‌ها مستقیماً بر دوش بیمار است. در ادامه، این موضوع را بررسی می‌کنیم:

1. مقایسه هزینه‌ها

• لیدوکائین: به دلیل تولید انبوه و سابقه طولانی، لیدوکائین یکی از ارزان‌ترین بی‌حس‌کننده‌های موجود است. یک کارپول ۱.۸ میلی‌لیتری لیدوکائین ۲٪ با اپی‌نفرین معمولاً هزینه‌ای معادل چند هزار تومان دارد (بسته به نرخ بازار ایران در سال ۱۴۰۴).

• آرتیکائین: آرتیکائین ۴٪ به دلیل فرمولاسیون پیشرفته‌تر و اثربخشی بالاتر، گران‌تر است و ممکن است تا ۲ برابر لیدوکائین هزینه داشته باشد. این تفاوت قیمت برای درمان‌های پیچیده‌تر قابل توجیه است.

• بوپی‌واکائین: این بی‌حس‌کننده به دلیل کاربرد خاص و مدت اثر طولانی، از نظر هزینه در رده بالاتری قرار دارد و بیشتر در بیمارستان‌ها یا جراحی‌های تخصصی استفاده می‌شود.

2. تأثیر بر هزینه کل درمان

استفاده از بی‌حس‌کننده‌های مؤثر می‌تواند زمان درمان را کاهش دهد و نیاز به جلسات اضافی را کم کند، که در نهایت هزینه کل را برای بیمار مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌کند. برای مثال، بی‌حسی ناکافی با لیدوکائین در فک پایین ممکن است نیاز به تزریق مجدد یا تغییر برنامه درمانی را ایجاد کند، در حالی که آرتیکائین این مشکل را به حداقل می‌رساند.

3. دسترسی و عرضه در ایران

در ایران، دسترسی به بی‌حس‌کننده‌ها تحت تأثیر تحریم‌ها، نوسانات ارزی و سیاست‌های وارداتی است. لیدوکائین به دلیل تولید داخلی یا واردات گسترده، معمولاً در دسترس‌تر است، اما آرتیکائین و بوپی‌واکائین ممکن است در برخی مناطق کمیاب‌تر یا گران‌تر باشند. این موضوع دندان‌پزشکان را به استفاده از گزینه‌های موجود و اقتصادی‌تر سوق می‌دهد.

ملاحظات قانونی و اخلاقی

استفاده از بی‌حس‌کننده‌ها در دندان‌پزشکی تحت قوانین و استانداردهای حرفه‌ای قرار دارد که رعایت آن‌ها برای حفظ سلامت بیمار و جلوگیری از مسائل حقوقی ضروری است:

1. رضایت آگاهانه

دندان‌پزشک موظف است پیش از تزریق بی‌حس‌کننده، بیمار را از نوع ماده، مزایا، عوارض احتمالی و جایگزین‌ها آگاه کند. این فرآیند به‌ویژه در مواردی که بیمار شرایط خاصی (مانند بارداری یا بیماری قلبی) دارد، اهمیت بیشتری می‌یابد.

2. رعایت استانداردها

استفاده از دوز مناسب و تکنیک‌های استاندارد تزریق (مانند آسپیراسیون برای جلوگیری از تزریق داخل عروقی) از الزامات قانونی و اخلاقی است. تخطی از این استانداردها می‌تواند به عوارض جدی و مسئولیت حقوقی منجر شود.

3. مدیریت عوارض

دندان‌پزشکان موظف‌اند برای مدیریت عوارض احتمالی (مانند سمیت سیستمیک یا واکنش آلرژیک) آمادگی کامل داشته باشند. عدم وجود تجهیزات اضطراری در مطب می‌تواند از نظر قانونی مشکل‌ساز شود.

جزئیات فرمولاسیون‌های بی‌حس‌کننده‌ها

فرمولاسیون بی‌حس‌کننده‌ها تأثیر مستقیمی بر عملکرد و ایمنی آن‌ها دارد. در ادامه، جزئیات بیشتری درباره این موضوع ارائه می‌شود:

1. غلظت ماده فعال

• لیدوکائین: معمولاً با غلظت ۲٪ عرضه می‌شود، اما در برخی موارد خاص (مانند بی‌حسی سطحی) به‌صورت ۵٪ یا ۱۰٪ در دسترس است.

• آرتیکائین: غلظت ۴٪ آن رایج است و قدرت بی‌حسی بیشتری نسبت به لیدوکائین ۲٪ فراهم می‌کند.

• مپی‌واکائین: در غلظت ۳٪ بدون اپی‌نفرین برای بیماران حساس به منقبض‌کننده‌ها استفاده می‌شود.

2. منقبض‌کننده‌های عروق

اپی‌نفرین معمولاً در نسبت‌های ۱:۱۰۰۰۰۰ یا ۱:۲۰۰۰۰۰ به بی‌حس‌کننده اضافه می‌شود. نسبت ۱:۲۰۰۰۰۰ ملایم‌تر است و برای بیماران با ریسک بالاتر توصیه می‌شود. برخی فرمولاسیون‌ها از لووفدوپا یا نوراپی‌نفرین به‌عنوان جایگزین استفاده می‌کنند، اما این موارد کمتر رایج‌اند.

3. مواد نگهدارنده

موادی مانند سدیم متابی‌سولفیت به‌عنوان نگهدارنده در کارپول‌ها استفاده می‌شوند تا پایداری بی‌حس‌کننده حفظ شود. با این حال، این مواد ممکن است در بیماران حساس به سولفیت‌ها واکنش ایجاد کنند، که نیاز به توجه ویژه دارد.

4. pH و نفوذپذیریبی‌حس‌کننده‌ها معمولاً در محلول‌های اسیدی (pH حدود ۳.۵ تا ۵) عرضه می‌شوند تا پایداری شیمیایی حفظ شود. با این حال، افزودن بی‌کربنات سدیم برای افزایش pH می‌تواند شروع اثر را تسریع کند، هرچند این روش به مهارت بالای دندان‌پزشک نیاز دارد.

تأثیرات بی‌حس‌کننده‌ها بر بافت‌های دهانی

بی‌حس‌کننده‌ها علاوه بر اعصاب، بر بافت‌های نرم دهان نیز اثر می‌گذارند. تزریق در نواحی پرخون مانند لثه ممکن است باعث تورم موقت یا خونریزی شود که معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود. در موارد نادر، نکروز بافت (به دلیل تزریق داخل عروقی یا دوز بیش از حد) گزارش شده است که نیاز به دقت در تکنیک تزریق را نشان می‌دهد.