دستگاه چهار جزء تقطیر

دستگاه چهار جزء تقطیر آزمایشگاه

دستگاه چهار جزء تقطیر، که به آن ست تقطیر نیز گفته می‌شود، یک وسیله آزمایشگاهی است که برای جداسازی مایعات با نقاط جوش مختلف از یکدیگر استفاده می‌شود. این دستگاه بر اساس اصل تبخیر و میعان عمل می‌کند و برای خالص‌سازی و جداسازی مواد شیمیایی در آزمایشگاه‌ها، صنایع دارویی، غذایی و شیمیایی کاربرد دارد.

اجزای اصلی دستگاه چهار جزء تقطیر:

1. بالن ته گرد (Round-bottom flask): ظرف شیشه‌ای گردی است که محلول مورد نظر برای تقطیر در آن قرار می‌گیرد.

2. سر تقطیر (Distillation head): قطعه‌ای شیشه‌ای است که بخارات حاصل از تبخیر محلول را هدایت می‌کند.

3. مبرد (Condenser): لوله‌ای شیشه‌ای است که بخارات را سرد و میعان می‌کند.

4. بالن دریافت (Receiving flask): ظرف شیشه‌ای است که مایع میعان شده (مقطر) در آن جمع‌آوری می‌شود.

5. دماسنج (Thermometer): برای اندازه‌گیری دمای بخارات در سر تقطیر استفاده می‌شود.

6. منبع حرارت (Heat source): برای گرم کردن بالن ته گرد و تبخیر محلول استفاده می‌شود.

7. لوله رابط (Connecting tube): برای اتصال اجزای مختلف دستگاه به یکدیگر استفاده می‌شود.

نحوه کار دستگاه چهار جزء تقطیر:

1. محلول مورد نظر در بالن ته گرد ریخته می‌شود.

2. بالن ته گرد با استفاده از منبع حرارت گرم می‌شود.

3. با افزایش دما، مایع با نقطه جوش پایین‌تر تبخیر می‌شود.

4. بخارات حاصل از تبخیر از طریق سر تقطیر به مبرد هدایت می‌شوند.

5. در مبرد، بخارات با عبور از لوله‌ای که توسط آب خنک احاطه شده است، سرد و میعان می‌شوند.

6. مایع میعان شده (مقطر) از طریق لوله رابط به بالن دریافت هدایت می‌شود.

7. این فرآیند تا زمانی که تمام مایع با نقطه جوش پایین‌تر تبخیر شود، ادامه می‌یابد.

8. سپس، دما افزایش داده می‌شود تا مایع با نقطه جوش بعدی تبخیر و میعان شود.

9. این فرآیند برای جداسازی تمام اجزای محلول تکرار می‌شود.

کاربردهای دستگاه چهار جزء تقطیر:

• خالص‌سازی حلال‌ها: برای خالص‌سازی حلال‌های آلی و معدنی از ناخالصی‌ها استفاده می‌شود.

• جداسازی اجزای نفت خام: برای جداسازی اجزای مختلف نفت خام مانند بنزین، گازوئیل و نفت سفید استفاده می‌شود.

• تولید الکل: برای تولید الکل از مواد تخمیر شده استفاده می‌شود.

• صنایع دارویی: برای خالص‌سازی و جداسازی مواد دارویی استفاده می‌شود.

• صنایع غذایی: برای تولید اسانس‌ها و عصاره‌های گیاهی استفاده می‌شود.

• آزمایشگاه‌های شیمی: برای جداسازی و خالص‌سازی مواد شیمیایی در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شود.

انواع تقطیر:

• تقطیر ساده: برای جداسازی مایعاتی که اختلاف نقطه جوش آن‌ها زیاد است، استفاده می‌شود.

• تقطیر جزء به جزء: برای جداسازی مایعاتی که اختلاف نقطه جوش آن‌ها کم است، استفاده می‌شود.

• تقطیر با بخار آب: برای جداسازی موادی که در آب نامحلول هستند و با بخار آب فرار می‌شوند، استفاده می‌شود.

• تقطیر در خلاء: برای جداسازی موادی که در دمای بالا تجزیه می‌شوند، استفاده می‌شود.

نکات ایمنی در استفاده از دستگاه چهار جزء تقطیر:

• از گرم کردن بیش از حد بالن ته گرد خودداری کنید.

• از اتصال صحیح اجزای دستگاه به یکدیگر اطمینان حاصل کنید.

• از تهویه مناسب محیط کار اطمینان حاصل کنید.

• از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید.